استیتمنت نمایشگاه

در دنیای هنر معاصر و در زمانه اکنون، تعریف هنر و هنرمند بیش از هر زمانی دگرگون شده است. اما آنچه در این عرصه مهم¬تر به نظر می¬رسد، الهامات هنرمند و تاثیرپذیری و تاثیرگذاری او و آثارش بر مخاطب است. اگر بخواهیم درباره هنر سرامیک معاصر ایران مطالعه¬ای انجام دهیم، به حتم نام دو هنرمند پیشرو در این عرصه انکارناپذیر است: منیر (متولد 1328) و محمد مهدی (متولد 1324) قان¬بیگی. این دو هنرمند، با تاثیر گرفتن از تاریخ هنر ایران و جهان، شاهکارهایی در زمینه سرامیک و پُرسلان خلق کرده¬اند. از این دست آثار می¬توان به گاو مارلیک اقتباس¬گرفته از نقاشی¬های غارهای لاسکو و آلتامیرا در هزاره پانزدهم پیش از میلاد، خمره¬های بزرگ (هاگ) الهام¬گرفته از آثار مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد در تپه حصار دامغان و تپه سیلک کاشان، اسب¬های مُلهم از نگارگری دوران¬های سلجوقی و ایلخانی در قرن ششم و هفتم هجری قمری، و استفاده از خط کوفی مربوط به سده¬های آغازین تمدن اسلامی اشاره کرد. از نظر تکنیک نیز توجه به دوره¬های تاریخی هنر ایران در آثار این دو هنرمند قابل بررسی است. از این میان می¬توان به آثاری اشاره کرد که با الهام از سفال¬های خاکستری هزاره سوم پیش از میلاد، لعاب سرخ، سفال زرین¬فام (مربوط به کیمیاگری قرن هشتم هجری قمری) و احیای سفال نیشابور آفریده شده¬اند. منیر و مهدی، برای خلق آثار هنری خود، از ترکیب مواد بی¬شماری در لعاب¬کاری بهره گرفته¬اند، از جمله مواد طبیعی همچون گیاه اشنون و مواد معدنی مانند انواع اکسیدها (اکسیدهای مس، منگنز، تیتانیوم، کبالت، سیلیس، کروم، سلنیوم و...). آنها طی سالیان متمادی از کوره¬های دست¬ساز با سوخت گازوئیل تا امکانات منحصر به فرد کارخانه چینی مقصود را آزموده و در روند خلق اثر، در لعاب¬کاری دست به آزمایش¬های طاقت¬فرسایی زده¬اند. گویی پایه و اساس آفرینش اثر که بخشی از وجود هنرمند است، به واسطه اتفاق و رخداد در کوره گذاشته می¬شود و هنرمند خود در انتظار دیدن اثر در پایان کار صبوری می¬کند. از ویژگی¬های مهم آثار این دو هنرمند، شور اغواگرایانه¬ی رنگ است. لعاب¬هایی که همچون گذشته بصری هنر ایران درخشان و متنوع است. استفاده از خط و خوشنویسی، فرم¬های با پیشینه تاریخی، اشکال هندسی، نقش گل و گیاهِ الهام¬گرفته از نگارگری ایرانی، و توجه به ادبیات کلاسیک و معاصر ایران همچون آثار سعدی، فردوسی، نظامی، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث، از مهم¬ترین ویژگی¬های آثار این دو هنرمند است. دو هنرمندی که به¬صورت خاص آثارشان از یکدیگر جدایی¬ناپذیرند؛ آثاری که از حیث زیبایی به میراث فرهنگی و بصری تاریخ ایران و جهان توجه داشته و از نظر مفهوم لحنی معاصر را در خود نهفته دارند، به-طوری که یکی از آثار منحصر به فرد آنها در حوزه اینستالیشن (اثری به نام «بزها» متعلق به سال 1378) نشان از توجه این دو هنرمند به هنر معاصر دارد. منیر مدرک لیسانس رشته سرامیک و محمد مهدی مدرک فوق¬لیسانس رشته تاریخ هنر و نقاشی خود را از دانشکده هنر مدرن دانشگاه کنتربری کشور انگلستان گرفتند و سال¬هاست که با جدیت در زمینه آموزش تلاش می¬کنند. کمک به تاسیس کارگاه¬های سرامیک برای علاقمندان و توجه به رشد فرهنگی مرتبط با سرامیک به¬عنوان هنری معاصر، از مهم¬ترین دستاوردهای این دو هنرمند است. هفت دوره داوری دوسالانه سرامیک ایران و بیست دوره داوری جشنواره هنرهای جوانان، شرکت در بینال ونیز در سال 2012 و تدریس در دانشگاه¬هایی همچون دانشگاه الزهرا و دانشگاه میراث، نمونه¬ای از تلاش¬های دیگر این دو هنرمند است. ارتقاء سرامیک ایران به¬عنوان هنری منحصر به فرد در دوران معاصر، مدیون تلاش¬های منیر و محمد مهدی قان¬بیگی است و از این رو هر دو را می¬توان از پیشگامان هنر سرامیک معاصر ایران دانست.

دکتر حسین اردلانی