از انسان غار نشین تا تمدن

پنجاه و پنج هزار سال پیش، یک انسان غار نشین، احتمالا نئاندرتال، در اروپای غربی امروزی دستش را در رنگ فرو برد و روی دیوار کشید و با معجزه¬ی نقش آشنا شد. چند هزار سال بعد، غار نشین دیگری، شاید یک انسان هومو ارکتوس، هزاران کیلومتر آنطرف تر، در آسیای شرقی همین عمل را تکرار کرد بی شک بدون آنکه از کار همتای خود در دور دست اطلاعی داشته باشد. قرن ها پیش از اینکه تمدن، حتی ارتباط میان آدم¬ها مفهوم پیدا کند.
انگار چیزی درونی ما را به هم پیوند می¬دهد. گاو و اسب اولین نقوشی بود که روی دیوار¬های غار ظاهر شد. بعدها این نقش¬ها را انسان¬های دیگر از روی دیوار پایین آوردند و بهشان حجم دادند. پنج هزار سال پیش در تپه مارلیک گاو به ظرف مقدس از جنس طلا مبدل شد. اسب به شکل ریتون ظاهر شد. هشت هزار سال قبل در تپه سیلک و تپه سنگ چخماق شاهرود بز نقش اول ظروف سفالی بود. حالا با ظهور تمدن و پدیدار شدن پیش قراولان تولید، این نقش¬ها بی آنکه قرار از پیش تعیین شده¬ای در بین باشد، تکثیر می¬شدند و میان شاهان و مردم عادی دست به دست می¬گشتند.
در کارگاه قدم می¬زدم. ساعت از سه نیمه شب گذشته بود و نفس که می¬کشیدم بخار از دهنم بیرون می¬آمد. تنها بودم. پای کوره، باید یک ساعت دیگر می¬ماندم تا بتوانم کوره را خاموش کنم و بروم خانه. یک سیگار روشن کردم و خیره شدم به دیوار کارگاه. روی دیوار، سر تا سر، نقاشی دیوار غار لاسکو را تکرار کرده بودیم. امتداد زمان بود و منبع الهام انسان. پک عمیقی به سیگار زدم و دودش را توی هوا رها کردم. نقش¬های روی دیوار میان دود سیگار جان گرفتند و از دیوار کنده شدند. یک گله¬ی اسب، چند گاو و انسان¬هایی که پی آنها می¬دویدند. یک بسته گل آوردم و روی میز گذاشتم.
وقتی بچه¬ها آمدند فهمیدم صبح شده. یک پاکت سیگار و یک بسته پنج کیلویی گل تمام شده بود و یک گاو با صلابت نشسته بود روی میز و به سمتمان ماغ می¬کشید.